بسم الله الر حمن الرحیم  

 

 

نقد وبررسی کتاب مطالعات اجتماعی پایه هشتم

 

 نام ونام خانوادگی : فاطمه گل بادی

 دبیر مطالعات اجتمای

 سابقه خدمت 24 سال

شماره پرسنلی 38760512

دبیرستان متوسطه اول

شهرستان بروجرد

 

 

 

به نام  معلم اول 

         برای نقد وبررسی کتاب مطالعات اجتماعی  پایه هشتم هنوز خیلی زود است چراکه کل کتاب در موقعیت های مختلف وبا دانش آموزان متفا وت تدریس نشده است  زیرا ضمن تدریس مزایا ومعایب کتاب نمایان می شود. در غیر این صورت نقد مطرح شده فقط به مسا ئل ظاهری  ومشهود پرداخته وکمی شتابزده است.

           خوشبختانه امسال کتاب به موقع وهمزمان با شروع سال تحصیلی به دست دانش آموزان قرار گرفت واز همان جلسات اول تدریس شروع شد  امه حجم برخی از فصل ها ودروس زیاد بوده ودر یک جلسه قابل تدریس نمی باشد ولازم است کمی حجم مطالب کمتر شود  به هر حال 24 درس بودن کتاب این مزیت را دارد که تما م همکاران هم نظر بوده واختلاف نظر ی برای مقدار تدریس در هر ترم نداشته باشند .ترم اول 12 درس وترم دوم نیز 12 درس هرچند که عملا در ترم دوم زمان کمتری وجود دارد وبا احتساب تعطیلات امتحان ترم اول و دو جلسه تعطیلات نوروزی 4 جلسه  از دست رفته داریم .

         از مزایای دیگراین کتاب تلفیقی بودن مباحث تاریخ وجغرافیا و تعلیمات اجتماعی در یک کتاب است .که برای دانش آموزانی که به هر د لیلی به  یکی از مباحث  علاقه ندارد این امکان را میدهد  که  به مباحث دیگر توجه کرده  واز بخشهای دیگر نمره بگیرد وچون مطاب تفکیک نشده  مطالب را در کنار هم یاد می گیرند .

        مسئله قابل توجهی که در  کتاب هفتم دیده مشود این بود که در ابتدای هر درس پنج حوزه موضوعی مطرح وحیطه های آموزشی مشخص شده بود در این  کتاب به صورت مشخص بیان نشده هرچند هر پنج حوزه را متنا سب با درس کم وبیش در تمام دروس می بینیم . البته اگر اشاره می شد بهتر بود .

         نکته قابل تاملی که در بخش های مختلف هر درس به چشم می خورد وجود آیاتی چند از قرآن کریم واحا د یث زیبا از بزرگان دین است که اشارات خوبی به گستر د گی قرآن وفراگیر بودن آن در همه زمینه های زندگی انسان دارد .ودر ضمن به معلم در توضیح مطلب کمک بسیاری می کنند.

         از دیگر ارزشهای این کتاب ومباحث آن بحث وگفتگو وفعالیتهای طراحی شده است که با شرایط سنی وذهنی وموقعیت جغرافیایی واجتماعی دانش آموزان متناسب است .ا لبته برای کلاس هایی با شرایط استاندارداز نظر فضا وتعداد دانش آموزان نه برای برخی کلاسها که در فضایی کوچک 34  

 

 

دانش آموز روی صندلی های غیر استاندارد  یعنی صندلی تکی دسته دار  امتحانی نشسته وجایی برای جابجایی برای فعا لیت گروهی ندارند وحتی معلم به سختی می تواند از لا بلا ی آنها بگذرد وفعالیت دانش آموزان را کنترل کند .

          وجود کار برگه ها وفعالیت های جذ اب وقا بل اجرا در کلاس موجب فعال شدن دانش آموزان ومشارکت بیشتر آنها در فرایند تدریس  شده  از یکنواختی ومتکلم وحده بودن معلم می کاهد .البته بهتر بود که همه درس ها کاربرگه داشته باشند وکاربرگه هر درس هم در کنار همان درس قرار می گرفت .

        جنبه مثبت دیگر کتاب بخش واژه نامه در پایان هر درس است که بسیار بجاست ودانش آموز را با اصطلاحات جدید آشنا می سازد . وای کاش برای ترویج بیشتر کتاب وکتاب خوانی چند منبع وکتاب در حد سن آنها در پایان کتاب معرفی می شد .

      از مزایای دیگر کتاب حاضر دانش آموزان خود رادر برابر چها ر موضوع مسئول وپاسخ گو میدانند : خود- خدا – خلق – وخلقت .

         کتاب حاوی نقشه ها وتصاویر رنگی است که موجب شادابی وسرحالی دانش آموزان می شود . رنگی بودن صفحات ومتنوع بودن رنگ کادر ها نیز جذابیت وتوجه خواننده را بیشتر جلب می کند .

        نکته دیگری که در کتاب به چشم می خورد معرفی سازمانها ونهاد ها وموسسات مختلف  است که تا حدی با حوضه فعالیت  آنها و آگاهی وشناخت دانش آموزان می شود .تا در مواقع لزوم در مسائل روزمره بدانند به کجا باید مراجعه کنند .

        نکته قابل توجه دیگر  معرفی شخصیتهای مهم ودانشمندان و علما و ادیبان ایرانی در دوره های مختلف  وآثار  آنها ست که موجب آشنایی آنان  وفخرو مباهات دانش آموزان می شود .

        در فصلهای 5 تا 12 که مباحث تاریخی بیان شده نقشه هایی ارائه شده ولی در هیچ کدام به طور مشخص پایتخت و قلمرو سلسله ها مشخص نشده ودانش آموز برای پر کردن جدول صفحه 72 دچار مشکل  وسر در گمی می شود .

   متن کتا ب وبررسی فصل به فصل

     فصل اول

 تعاون : معرفی جلوه های مختلف تعاون و توصیه های قرآن به این امرمهم ونهی از یاری نکردن در امور حرام ونادرست بسیار جالب است همچنین مثا لهای مختلفی که در باره انفاق گفته شده و جنبه های

 

 

مختلف انفاق را بیان کرده جالب است ومنظور را بهتر می رساند ودر صفحه 6 بهتر بود برای نمایش

تعا ون در محله تصا ویری از پختن آش  که معمولا به صورت گروهی انجام   می شود  نشان داده    می شد .در صفحه 11 در کادر های اول ودوم به مسئله شرکتهای تعاونی اشاره شده واقتصا د جمهوری اسلامی را بر سه پایه دولتی وخصوصی وتعاون استوار دانسته ولی متاسفانه عملا به سیا ستهای دولت در بخش تعاون وامکانات وتسهیلاتی که در اختیار تعاونی ها قرار داده می شود اشاره نشده است بهتر   ا ست برای ترویج این مهم به برخی از تعاونی های خود جوش وکوچک وموفق  وکمک هایی  که از دولت گرفته اند نیز اشاره ای می شد .

     فعالیتهای جالبی دارد و دانش آموزان  با اشتیاق انجام می دهند. وکاربرگه 1 نیز موجب شادابی آنهاشده وخلاقیت آنهارا شکوفا می کند .

   فصل دوم

 نقش دولت در اداره کشور : عملا ادامه درس 4  قوه مقننه پایه هفتم است . دانش آموزان را با قوه مجریه  وساختار حکومتی وظا یف و حقوق متقابل ملت ودولت آشنا می سازد ودانش اموزان را با برخی اصطلات سیاسی مانند : تنفیذ وتحلیف واستیضاح وسفیر و استوار نامه وغیره آشنا می کند.  ولی متاسفانه در قسمت وظایف رئیس جمهور  اعتای نشان های دولتی به  چه کسانی ودر چه شرایطی  تعلق می گیرد اشاره ای نشده  است . در واژه نامه نیز کلمه طرح و اعطای نشان های دولتی   آورده شود .

 فعالیت درس 3 آنها را با حیطه کاری وزارت خانه های مختلف آشنا می کند .ودر کار برگه 2  قسمت دوم آنهارا به دقت در اخبار و مسائل روز  وامیدارد .

 فصل سوم

 نوجوانان و قانون : در این فصل ابتدا ویژگیهای نوجوانی وآسیب های اجتماعی که در این دوره آنها را تهد ید می کند را توضیح داده که مقدمه  ای بسیار خوب برای بیان قانون و قانون مند بودن  است .و از طرفی نکات ایمنی وحفا ظتی  در مقابل این آسیب ها را به آنها گوشزد می کند .

 در صفحه 27 تصویر پسری که به سبک هندو ان در حال دعااست نشان داده که بهتر بود دستها به صورت باز وبه طر ف آسمان   مقا بل صورت قرارگیرد  .

  در صفحه 32 انواع دعاوی واختلافات  آمده بسیار مفید است وآنها را با حقوق اجتماعی  و حقوق قضایی آشنا کرده  ودر رفع اختلافات در زندگی روزمره کمک می کند.

 

 

     در فعالیت درس 5 دانش آموزان را در موقعیت ها ی مختلف قرار می دهد وموجب تفکر بیشتر آنها در عواقب حوادث وتصمیم گیری های مختلف قرار می دهد .ودر فعالیت صفحه 33 نیز آنها را با انواع دعا وی  آشنا می کند و به آنها در حل مسائلی که ممکن است روز مره برخورد کنند  آشنا وراهنمایی   می کند . کار برگه 3 نیز آنها را در موقعیت های مختلف قرار می دهد وآنها را برای تصمیم گیری آماده می کند .

 فصل چهارم

عصر ارتبا طات  : مطلبی که همیشه از بیان آن عبا داشته وسعی شده مستقیم به آن اشاره نشود و خوشبختانه در این فصل عناصر ارتبا طی  تاریخچه ونقش های مثبت ومنفی رسانه های امروزی در زندگی بیان شده است  . به شخصه از کاریکاتور های  صفحه 45 بسیار خوشم آمد زیرا واقعیات را بوضوح نشان می دهد .

 کار برگه شماره 4  بسیار خوب است وموجب خلاقیت  آنها می شود واز طرفی با دقت در آنها می توان با آرزو ها و مشکلات ودغدغه های زندگی آنها نیز پی برد  وهمچنین ایده های خوبی را برای افراد توانمند وخلاق ارئه میکنند .

  فصل پنجم

 از حرا تا نینوا : شروع مبحث تاریخی کتاب است محتوایی تلفیقی از پنج حوضه موضوعی که فضا ومکان وزمان وتداوم وتغییر وفرهنگ وهویت ودر فصل آخر نظام اجتماعی  نمایان است .

        درس های 9 و10 از حرا تا نینوا به عبارتی صده اول تاریخ اسلام را بررسی می کند . ظهور اسلا م به عصر جاهلیت پایان بخشید  ودورا ن رشد وشکوفایی انسان با تعا لیم روح بخش پیامبر گرامی به عربستان روحی دوباره بخشید .پامبری که انسانهارا به پرستش خدای یگانه و گسترش اخلاق وصلح وعدالت ودوستی دعوت می کرد.

  درنقشه صفحه 48 مناطق مختلف  عربستان بیان نشده مانند صحرای تبوک و نفود و صحرای نجد و رب الخالی و حضرالموت ومنطقه تهامه وجده  که موجب توجه دانش آموزان به این مطلب می شود که عربستان تنها محدود به یثرب وحجاز و مکه وطا ئف نیست . وبقیه نقاط عربستان هم  کم وبیش مسکونی بوده است .

       صفحه 50 حدیثی از پیامبر آمده بسیار زیبا ست وای کاش در طول درس بیشتر از این احادیث بیان می شد تا با خلق و خوی پیامبر بیشتر آشنا  شویم .

 

 

        صفحه 51 عکس یک مورخ آمده . می شد  تصویر یک مورخ تاریخ اسلام را نشان داد مانند دکتر جعفر شهیدی تا دانش آموزان با این قبیل شخصیتها نیز آشنا گردند .

      صفحه 52 و53 از خط زمان برای سیر حوادث ومقایسه آنها استفاده شده است که موجب تا مل  وتفکر دانش آموزان در رویداد های تاریخی وترتیب وقوع آنها می شود .  در صفحه 52 پیمان نامه سیاسی واشاره به برخی مفاد شده  ابعاد مختلف نظام اجتماعی و سیاسی و حکومت داری اسلام و پیامبر را می رساند که نشان دهنده جدا نبودن دین از سیاست در اسلام است  نکته  دیگر در این صفحه  نبرد های دوران پیامبر  است که به  نکات اخلاقی مهم وزیبایی از پیامبر اسلام اشاره میکند و  اهم آن نکات  این است : برخلاف زمامداران دیگر هرگز برای کشور گشایی وبدست آوردن غنیمت اقدام به جنگ  نمی کردند و به عهد وپیمان خود وفادار بودند .

         صفحه 54 اشاره به واقعه غدیر خم شده ومعرفی کتاب مرحوم علامه امینی در این زمینه با

 عنوان دایره المعارف 11 جلدی الغدیر آشنا می شویم  ودر همین صفحه کادر سبز  با برخی ویژ گی های اخلاقی  و رفتاری و  اصول و شیوه  تبلیق و حکومت داری و پیامبر اسلا م  آشنا مشویم که بسیار  بجا ست .

           درس 10 صفحه 56 معرفی کتاب نهج  ا لبلاغه و فراز هایی از آن موجب برانگیخته شدن حس   کنجکا وی و افتخار بیشتر دانش آموزان نسبت  به  رهبر وپیشوایشان  می شود .سخنانی گرانبها وموشکافانه که در باره تمام ابعاد زندگی ومخصوصا حکومتی توصیه هایی به کارداران وکا رمندان  حکومتی دارد.

    صفحه 58 ویژگی ها ودستاورد های حکومت امام علی (ع ) بسیار مهم وبجا مطرح شده  است .     ودانش آموزان را با دوران کوتاه اما پر با ر خلافت ایشان آشنا می سازد .

صفحه 59 خلافت امام حسن (ع ) متاسفانه در باره امام حسن (ع ) حق ادا نشده است ودر باره شخصیت ایشان وزندگی و مدت حکومت ایشان توضیحات کافی داده نشده است حتی در صلح نامه نیز مواردی

که شخصیت ایشان را نشان می دهد و ابهامات را از  زندگی ایشان برمیدارد را ذکر نکرده است . ما نند از بیت المال سهمی برای خانواده شهدای جنگ های صفین وجمل قرار دهند  ویا معاویه حق ندارد خود

 را امیر المومنین خطاب کند.

  صفحه 60 نقشه  اولین بار است که در کتاب های درسی چاپ می شود نقشه ای که مسیر حرکت کاروان امام حسین (ع ) را نشان می دهد .وزمان ومسیر ومحل توقف  کاروان را مشخصا نشان داده در فهم ودرک واقعه کربلا به دانش آموزان کمک فراوانی می کند . و از آن مهمتر بیان علت  هجرت و قیام

 

نیز بسیار خوب مطرح شده است . جا دارد نام شهدا ی بزرگوار کربلا نیز حداقل بصورت پاورقی یا حاشیه آورده می شد . در ادامه صفحه 61 اهداف ودستاورد های قیام بیان شده که خود امام در وصیت نامه و حضرت زینب (س ) در سخنرانی های روشنگرانه بیان کرده اند .

    فعلیت های  خوبی مطرح شده از جمله صفحه 50 شماره 2  صفحه 54 شماره 8  که دانش آموزا ن را وامی دارد برای پاسخ به آنها به کتاب قرآن مراجعه کنند . تا بدانند تاریخ اسلام را جدای از قرآن  نمی توان مطا لعه کرد .

کار برگه شماه 6  فراز هایی از نامه امام علی (ع )به مالک اشتر فرماندار مصر است که امام اصول حکومتی را به صورت توصیه  به ما لک بیان می کند ودانش آموز با انجام این کار برگه با روش حکومتی ایشان بیشتر آشنا می شود .

 فصل ششم

عصر ی تازه در تاریخ ایران 

درس 11 و12 در این فصل به طور خاص چگونگی ورود اسلام به ایران ونقش ایرانیان در زمان خلافت امویان وعباسیان را بررسی کرده ومخصوصا موقعیت ونقش مختار ثقفی ویا رلن ایرانیش برای انتقام خون  امام حسین (ع) بیان شده است تاثیر ونقش  ایرانیان در به خلافت رسیدن بنی عباس واداره حکومت در دوره عباسیان  توسط خاندان های ایرانی  بیان گردیده است .

      چگونگی ارتباط  ایرانیان  با مسلمانان وتاثیر گرفتن آنها از دین اسلام و عدالت واخلاق اسلامی  وتعالیم الهی و تماس مستقیم با اهل بیت پیامبر نقش بسیار زیا دی در مسلمان شدن ایرانیان داشته است .

معرفی کتا بهایی چون تاریخ سیستان  تاریخ طبری  و مسالک ومما لک  بسیار جالب  است مخصوصا تاریخ طبری که از منابع مهم ومعروف است و حس کنجکاوی دانش آموز را بر می انگیزد .  

       در صفحه 72 جد ول بسیلر خوبی طراحی شده است وبا مشاهده نقشه ها ونمودارها   خط زمان می تواند از روش اکتشافی  اطلاعات زیادی را در اختیار دانش آموزان  قرار دهد ولی نقشه ها ونمودار کامل نمی باشد  ودانش آموز را د چار سر در گمی می کند .

جدول سلسله طاهریان یک پایتخت دارد  2 جای خالی تعیین شده است .

صفاریان اقدامات مهم خط سوم :  لشکرکشی به عراق و شکست از سپاه خلافت تصحیح شود ( سپاه خلیفه عباسی )

 

 

آل بویه برای پایتخت 1 جای خالی تعیین شده  در صورتی که چند پایتخت داشته اند  ( ری  شیراز وبغداد )  در بخش اقدامات مهم  توجهی به عمران و آبادی نشده .

فصل هفتم

 از غزنویان تا هجوم چنگیز خان

دو درس 13 و14 که به بررسی سلسله های تک نژاد پرداخته مخصوصا سلجوقیان  . که به علت بزرگتر بودن وقدرتمند بودن وآثار وبناها وعظمت آنها بیشتر مورد توجه قرار گرفته درس 14 به آن اختصاص یافته است .

خط زمان صفحه 78-79 سکه غزنویان نمایش داده نشده است . تصاویر بسیار جالب هستند مخصوصا فردوسی در دربار سلطان محمود غزنوی  نقشه صفحه 80 راهنما ندارد .  در صفحه 81 برای مطالعه اشاره به  قلعه الموت و فرقه اسماعیلیه شده ولی نقش و تاثیر آنها در تاریخ وحکومت های زمان گفته نشده است . 

 فعا لیت صفحه 83   دانش آموز را برای پاسخ گویی به سئوال به اینتر نت ارجاع داده است در صورتی که   در اکثر  مدارس این امکان وجود ندارد وحتی برخی دانش آموزان اصلا کامپیوتر ندارند .بهتر بود برخی دستاورد ها اشاره می شد وبرخی را ارجاع می داد .

        سلجوقیان به سبب تاثیر در تحولات ایران وسایر سرزمینهای اسلامی و به سبب وسعت قلمرو و قدرتمند بودن علاوه بردرس 13 درس 14 نیز به اوضاع حکومتی سیاسی واجتماعی و فرهنگی وهنری عصر سلجوقی پرداخته ا ست . در صفحه 85 دو تصویر آمده ولی متاسفانه آدرس ومحل آنهامشخص نیست که در کدام شهر قرار دارند .صفحه 85 دیوانها برای مطالعه  است ولی در صفحه بعد 86 به عنوان فعا لیت سئوال طراحی شده است .

فصل هشتم  

عصر مغول وتیموری  

      دو درس 15 و16 این فصل با بررسی دودوره حمله بیگانگان به کشورمان ایران  که یکی ویرانی و دیگری عمران وآبادی به ارمغان آورده اند  با رویکرد مقایسه ای ارائه شده است .

       حمله مغولان در زمان چنگیز ونو ه هاو هلا کو خان اتفاق افتاد و جز ویرانی چیزی به ارمغان نیاوردئد ولی  وزیران با هوش ودرایت ایرانی که به خد مت مغولان در آمدن جلوی حمله های مکرر ا

 

 

آنها  را به شهر ها ونواحی مختلف گرفتند  وبا مسلمان شدن مغولان و نقش موثرهمسران مسلمان  آنها از جمله گوهرشاد  درعوض کردن  عقیده آنها ویرانی جای خود را به عمران و آبادی در دوره تیموری داد .

 صفحه 95 و98 نقشه ها راهنما ندارند .

اشاره خوبی به علم وادب وهنر شده است مخصوصا کتابهای  این دوره نشان از اهمیت دادن به تاریخ و وقایع نگاری دارد .

فصل نهم

 آسیا پهناور ترین قاره

در حقیقت شروع  بخش جغرافیا

     دو درس 17 و18  به دلیل اینکه در آسیا زندگی می کنیم ابتدا این قاره را بررسی می کنیم  فصل 9 و10 در باره این قاره است واز آن جهت که بزرگ ترین قاره جهان است واز طرفی با حرف آ  شروع می شود وهم چنین کشور ما جز ء این قاره است بررسی این قاره اولویت دارد .

      نقشه ها وتصاویر صفحه ا ول بسیار جالب بوده ودر یک نگاه آسیا را به ما معرفی می کند وسعت ناهمواری  فعالیت تجاری و کشاورزی  صنعت  وتاریخ و جمعیت   .همه را در می توان دید .در صفحه 107 نمودار وسعت راهنما ندارد همچنین واحد مشخص نشده است  .

     درنقشه طبیعی فقط ناهمواری ها مشخص شده است ولی نام رود ها نوشته نشده است .واطلاعات کاملی در اختیار دانش آموز قرار نمی دهد .در صفحه 108 ناهمواری ها و کوه ها توضیح داده شده وتصاویر زیبایی از رشته کوه های هیمالیا نمایش داده شده ودر مبحث سرزمین های پست جلگه های آسیا معرفی شده است ولی در باره چگونگی جلگه سیبری توضیح کامل نداده وحتی سوالی مطرح شده است . روی نقشه به جلگه سیبری در شمال آسیا توجه کنید . این جلگه از آبرفت کدام رود ها پدید آمده است ؟   که با توجه به مطا لب داده شده پاسخ مشخص نیست دانش آموز دچار سر درگمی می شود .

     در صفحه 109  در توضیح جلگه  های چین  ذکر نام رود ها ی دیگر چین از جمله هوانگهو و آمور که در تشکیل جلگه های جنوبی چین نقش موثری دارند لازم است .

      یکی از ویژگی های کتاب حاضر این است که می توان تحقیق های داده شده را عوض کرد وتنوع بخشید برای مثال به جای فعالیت شماره 3 صفحه 110 تحقیق کنید کشور اندونزی یا ژاپن از چند جزیره تشکیل شده است؟

 

   نقشه صفحه 111 یک نقشه ترکیبی است از آب و هوا و باد ها .ولی رنگ آمیزی مناسب نیست  بهتر است بادها به ترتیب آبی کم رنگ  و آبی تیره بجای رنگ سیاه  استفاده شود .

    تصویر  حوادث طبیعی در آسیا بسیار جالب واست مخصوصا فوران آتشفشان  وتصاویر اثرات باران های موسمی برجنوب شرقی آسیا  رونق کشاورزی و سیل  در بنگلادش .

ویژگی های انسانی و اقتصادی آسیا

         رسم نمودار کروی برای نمایش جمعیت مطلوب نیست واز طرفی اعداد روی نمودار مشخص نیست .مثلا برای  اقیانوسیه 127/29  نفر می باشد که صحیح آن 29 میلیون و نه صد و بیست و هفت هزار نفر  می باشد . بقیه اعداد جمعیت  نیز سه صفر کم  دارند  ودر حقیقت واحد شمارش مشخص نیست  هزار یا میلیون یا میلیارد است  آمریکا 542 چی هزار میلیون یا میلیارد نفر  .                         تصاویرصفحه 113 تراکم بالای  جمعیت  در چین وهند ومشکلات آن  را به وضوح نشان  می دهد. نقشه صفحه 114 به خوبی تراکم جمعیت در آسیارا نشانداده ولی اندازه ومقیاس کوچک است بزرگ تر بهتر است . چهره های متفاوت کودکان آسیایی نیز بسیار جذاب است  .

    تصا ویر جالب دیگر در بخش دین در آسیا   آمده که علاوه برمعرفی مساجد و معابد . آداب ورسوم  ادیان مختلف در آسیا را نیز معرفی می کند وچه خوب بود به مراسم باشکو حج نیزاشاره ای  می شد .   در  بخش جا ذبه های  جهانگردی  تصاویر بسیار زیبا  وجذاب بد نبود از مناظر زیبا ی طبیعی  وتاریخی  ایران نیز آورده می شد . تا موجب افتخار وتوجه واهمیت بیشتر  دانش آ؛موزان به وطن عزیزمان گردد.

   قسمت آخر مهارت استفاده از اطلس بیان شده بسیار جالب وبجاست وکاربرد نقشه طبیعی و وسیاسی را آموزش داده  چقدر خوب است کار برگه ای نیز برای قاره ای به این بزرگی واهمیت تهیه می شد مخصوصا اینجا که استفا ده  از اطلس آموزش داده شده است.

فصل دهم

 منطقه جنوب غربی آسیا وجایگاه ایران در آن

دودرس 19 و20  ویژگیهای این منطقه را بررسی کرده علت اهمیت آن را بیان می کند

 

درس 19 ویژگی های منطقه جنوب غربی آسیا  :  منطقه ای که از نظر تاریخی جغرافیایی وسیاسی  و اقتصادی دارای اهمیت خاصی است .در صفحه 122 در محدودهیک مثلث نمایش داده شده است . که در میان کوهها ودریا های مهم واستراتژیک محصور شده است .

 

 

     منطقه ای وسیع ومتنوع  دارای فلات های بلند و جلگه های وسیع بیابان های گرم  ومناظر زیبا ودیدنی در سواحل  جنوبی و غربی. وجود  مکه مکرمه وعتبات عالیات ومنابع عظیم خدا دادی نفت وگاز براین مهم می افزاید .  درس 19  : در سطر دهم  نزاع ميان كشور ها بر سر منابع آب رودخانه ها حتما نيازمند يك يا چند مثال است  حداقل در پاورقي يا در، كادر براي مطالعه.

   در گيري چند ده ساله تركيه وسوريه بر سر حدود مالكيت رودخانه ي دجله وفرات  يا ادعاي صدام حسين بر سر مالكيت رودخانه كارون در مرز ايران وعراق وبهانه اي براي جنگ 8 ساله

    بيابانها بخش مهمي از پيكره ي زمين واز مهمترين زيستگاه هاو از مكانهاي پيدايش تمدن بشر است كه شناخت ساختار آن براي دانش آموزان بسيار مهم است. متاسفانه تعريف بيابان در قسمت" براي مطالعه" منظور شده است

   تعريف بيابان در اين درس،و به طور كلي ،در شناخت هر قاره با توجه به خصوصيات هر سرزمين ، در متن درس گنجانده شود .

 

  صفحه ي125  : كشور عراق در نمودار دايره اي ترسيم نشده است. و راهنما ندارد ومشخص نیست اعداد چه واحدی  بکار رفته است میلیون میلیارد یا هزار .اميد است در چاپ كتاب سال تحصيلي آينده اصلاح گردد .

    صفحه ي126 – در سطر ششم ويرايش واصلاح در ساختار جمله لازم به نظر مي رسد .

بعضي از كشور هاي منطقه توانسته اند از طريق ايجاد وگسترش صنعت گردشگري اقتصاد خود را از وابستگي به صادرات تك پايه اي مثل نفت  تا حدود زيادي خارج كرده ودرآمد زيادي از اين راه به دست بياورند.

 در واژه ها کلمه خاورمیانه توضیح داده شود .

.درس 20  ایران ومنطقه جنوب غربی آسیا

نبودن عنوان براي مطالب صفحات 127

الف) موقعيت جغرافيايي

ب ) موقعيت اقتصادي

 ج ) موقعیت مذهبي

مكه ومدينه وكربلا ونجف مقدس ترين ومهمترين شهرهاي مسلمانان در اين نقطه از جهان هستند كه هر ساله در مراسم حج..... صفحه ي 128

      عدم اشاره به كربلا ونجف به عنوان دو پايگاه بزرگ واستراتژيك قدرت شيعيان در اين منطقه در تقابل با گروه هاي خود ساخته تكفيري و وابسته

     در صفحه ي128 تصاوير گويا تر ومفهومي تري مي تواند ثبت شود اجتماع چند صد هزار نفري مسلمانان در خانه ي كعبه به جاي تصوير مراسم افطاري در مدينه  و تصوير حضور ميليوني مسلمانان در كربلا ونجف به جاي تصوير سعي صفا ومروه .

عكس صفحه 129 گنگ ونامفهوم وبدون زير -نويس است .

 

الف ) حضور نيروهاي متجاوز  آمريكايي در منطقه

 

ب) حمله ي نظامي عراق به ايران

ج)حضور رزم ناو هاي آمريكايي در خليج فارس

 

     ارائه ي يك تصوير از دلاوران نيروي دريايي جمهوري اسلامي ايران كافي به نظر مي رسد اما تصاوير ارائه شده از روند اشغال فلسطين بسيار جالب وقابل توجه است .

 فعالیت : نبود  يك فعاليت درخصوص شناخت بيشتر خليج فارس  به عنوان يك منطقه ي بسيار استراتژيك وراهبردي در جنوب غربي آسيا حتي جهان براي دانش آموزان ضروري به نظر مي رسد .

در جدول صفحه 129 جنگ های منطقه دو مورد آخر جابجا شود اول حملهنظامی آمریکا به افغانستان واشغال آن 1380 سپس اشغال نظامی عراق توسط آمریکا 1382

     در کار برگه شمار 13 نقشه جنوب غربي آسيا  دين ، زبان ، نزديكترين قاره يا دريا،  آب و هوا به صورت يك جدول طراحي شود . سنگين بودن دو سطر ذيل تصاوير صفحه-  ي128 (سازمان همكاري هاي اقتصادي اكو)و متن صفحه ي130 در ذيل نقشه ي ايران (دلاوران نيروي دريايي ) اين دو مورد بنا به سنگين بودن و نبودن درجهت  اهداف كلي درس پيشنهاد مي گردد در قسمت " براي مطالعه قرار گيرد .

در بخش واژه ها : كامل نبودن تعريف آبهاي آزاد

در تعريف آبهاي آزاد : چگونگي تعيين حد وحدود مرز دريايي

 فصل یاز دهم

اروپا افریقا  دو چهره متفاوت

 اهداف

 در اولین صفحه که اهداف د س به صورت پرسش بیان شده از مقایسه دو قاره   پرسشی نیامده است . بهتر بود مقایسه دو قاره و علل پیشرفت وعدم پیشرفت اقتصادی فرهنگی و علمی  دو قاره مورد سئوال قرار می گرفت .

ویژگیهای طبیعی اروپا وآفریقا                                                       

به طور کلی باید گفت که این درس ودرس بعدی بارویکرد مقایسه ای دوقاره را در قالب یک درس آمده وبا هدف مقایسه یک قاره پیشرفته ویک قاره توسعه نیافته  که عواملی چند موجب این تفاوتها وفاصله ها

گردیده است . برخی عوامل طبیعی وبرخی عوامل اقتصادی و انسانی  مانند آب وهوا موقعیت جغرافیایی

 

 

اختلافات نژادی وقبیله ای و استعما ر  موجب این تفا وتها گردیده است .این تبعیض را ما حتی در نگارش کتاب می بینیم که با توجه به بزرگتر بودن آفریقا  واز لحاظ الفبا اولویت با ( آ ) است . ابتدا به بررسی اروپا پرداخته شده است . باهمه این مباحث از این منظر که رویکرد مقایسه ای دارد بسیار جالب بوده ودانش آموز را به تفکر وامیدارد .

موقعیت جغرافیایی

 نقشه های  صفحه 136 وصفحه 138 موقعیت جغرافیایی دو قاره  بر روی کره  بسیار دقیق نشان داده شده و درنقشه های طبیعی در صفحه های 136 و 139 پدیده های طبیعی مشخص نشان داده شده درکه در کنار هم اطلاعات کاملی  را در اختیار ما قرار می دهند .

ناهمواری ها

در مبحث اروپای پیر جادارد نام چند رشته کوه شمالی وجلگه پهناور در اروپای پیر ذکر می شد.

    صفحه137 اروپای جوان توضیح کامل بوده وعکسها وتصاویر  ناهمواریها ی نروژ در اروپای پیر  وناهمکواریهای جوان کوه های آلپ  زیاد محسوس نیست وتوضیحات را کامل نمی کند  قله مون بلان مشخص نشده متعلق به کدام ناحیه است پیر یا جوان ؟

  آفریقا فلاتی وسیع وبلند است واشاره ای به گسل بوددن آن نشده که گسله بلند است  وجای تصویر گسل پلکانی خالی است .

تصویر آبشار ویکتوریا گسل را بطور مشخص نشان داده .

در بند آخر صفحه 139  اینگونه اصلاح شود ( برخلاف قاره اروپا که بریدگی های زیادی در سواحل است کناره های آفریقا به دلیل شکستگی وگسل صاف وبدون بریدگی (خلیج ) است .

آب وهوا

در هرسه منطقه آب وهوایی  اروپا که توضیح داده شده نام چند کشورمثال زده شده ولی از مناطق آب وهوایی قلره ای وبری مثال نیامده  برای مثال روسیه سفید و مجارستان

مناسب است تاثیر آب وهوا را بر تنوع گیاهی وجانوری در اروپا وآفریقا بیان شود . درصفحه 140بهتر است حیوانی که نشان داده  شده خاص جنگلهای استوایی باشد.

توضیحی که از آفریقای سبز داده شده جالب است واز آن جالب تر توضیح در باره (صحرا ) است وای کاش در مورد جانوران این مناطق نیز صحبت می شد .

رود های

رودهای اروپا درست است که طولانی هستند واز چند کشور عبور می کنندولی اصلا قابل مقایسه با رود های آفریقا نیستند باید توجه داشت اکثر کشور های اروپایی کم وسعت هستند .ورودهای آفریقا طولانی تر هستند مانند  نیل که بزرگترین رود دنیاست فقط از دو کشور عبور می کند .

 در مبحث ویژگی های انسانی علت کمی جمعیت آفریقا مسئله استعمار ذکر نشده بیان مشکل استعمار وبرده داری در قرن 16  که از علل اصلی کمی جمعیت در آفریقاست ضرروری است .

در تصویر صفحه 146  برای بیان استعمار دست نمایش داده شده . که گویای  وضعیت آنها در شرایط استعماری نیست .

 بهتر است تصویری از شکنجه ها ویا وضعیت جسمی  آنه نمایش داده می شد . .

فعالیت

1- درکاربرگه های 15 و 16 رشته کوه ها به رنگ آبی نمایش داده شده  باید قهوای باشد .

در کاربرگه شماره 15 دو مربع نمایش داده شده که بی معناست  درکاربرگه 16 نام تنگه ها  وکانال های اطراف آفریقا پرسش نشده . بهترین جا برای مطرح کردن تفاوت کانال وتنگه  است .

صفحه 145 فعالیت شماره دو سلام واحوال پرسی به زبان های مختلف اروپایی  برای  همه دانش آموزان قابل اجرا نیست  مثلا روستایی ها که امکانات کمتری دارند . بهتر است سئوال کلی تری بیان می شد مثلا ریشه زبانای کشورهای فرانسوی  آلمانی و ایتالیایی  را پیدا کنید ؟  

فصل دوازدهم

بر جدید

    در ابتدای فصل اهداف بصورت سئوال مطرح شده ولی ناهمواریهای دو قاره جدید با هم مقایسه نشده است . - ناهمواری های آمریکا را با ناهمواری های استرالیا مقایسه کنید؟

 با توجه به مشا بهت ناهمواری ها ی آمریکا با استرالیا مریکا از غرب به شرق کوههای بلند  جلگه ها  فلات کم ارتفاع .

استرالیا : از شرق به غرب کوهها ی بلند  جلگه ها  فلات کم ارتفاع  به عبارتی برعکس هم هستند. این

 فصل با دید مقایسه ای بررسی شده است .دوبخش آمریکای شمالی وجنوبی   نه آمریکا واسترالیا  هر دو

برجدید ومهاجر پذیر با ویژگی ها و تفاوتهای اقتصادی وفرهنگی  مختلف  ولی کمتر به مقایسه پرداخته

است . می توان آمریکای شمالی وجنوبی  را بررسی کرده علاوه برشباهتها و تفاوتها نیز اشاره کرد 

 

   واز نظر اقتصادی و فرهنگی مهاجرین دو منطقه را با هم مقایسه کرد همچنان که درفصل قبل مقایسه شده است . در فصل های قبل جمعیت را ارجاع داده است به نمودار جمعیت در صورتی که در این فصل هیچ اشاره ای به نمودار نشده ومقایسه ای صورت نگرفته است .

   لازم است  در هر درس نمودار جمعیت آورد ه شود یا به نمودار اشاره شود . تا دانش آموزان خود مقایسه کرده وبا تفاوت جمعیت در قاره های کهن و قاره های جدید  پی ببرند .

         در متن در س از تنوع آب وهوایی آمریکا گفته شده در صورتی که به تنوع پوشش  گیاهی و جانوری اشاره ای نشده ونامی از جانوران و گیاهان خاص آمریکا برده نشده است . با توجه به تنوع آب وهوایی  به پوشش گیاهی وجانوری نیز اشاره کرده برخی گونه های خاص را نام برده شود مانند : کاکتوس و تنباکو و آناناس و لاما شتر مرغ آمریکایی  یا گربه وحشی پوما .

      تصاویر صفحه 155 سرخ پوستان  نقاشی است غلط است . میتوان عکس یک سرخ پوست را گذاشت چرا که هنوز از نژاد سرخ پوستان در آمریکا عده ای زندگی می کنند .  نقاشی در صورتی میتوان استفاده کرد که عینیت آن نباشد .

      بیشتر تصاویر از آمریکای شمالی است 13 عکس واز آمریکای جنوبی تنها 6 عکس آمده بهتر است عکسهای ی از کشور های دیگر آمریکای جنوبی نیز آورده شود تا دانش آموزان با نام کشور های دیگر آمریکای جنوبی آشنا شوند .

مطالب برای مطالعه بسیار جالب ومفید می باشند .

       کاربرگه 17 و18 آبها آبی نشان داده نشده. بهتر بود مانند کار برگه 15 و16 فصل قبل دریا ها آبی نمایش داده می شد .

   در پرسش کار برگه 17 فرض کنید روی نقشه یک کشتی می خواهد از یک اقیانوس به اقیانوس دیگری  سفر کند  دو مسیر جدا گانه برای کشتی بکشید . سپس بگویی کدام کمسیر کوتاه تر ا ست ؟

چرا؟   اقیانوس مبدا واقیانوس مقصد مشخص نشد ه است. اشاره ای به کانال پاناما می شد خوب بود زیرا بهتر اهمیت حفر کانال برای دانش آموزان درک  می کردند.

با توجه به روش طراحی سئوال لز نقشه نقاطی مشخص شده واسامی خواسته می شود اینجا نیز باید به همان صورت سئوال طرح گردد.

کار برگه 18 در سواحل استرالیا چهار بندر مشخص شده در صورتی که در سئولات از 2 بندر پرسیده شده است . نام دو بندر دیگر نیز در سئولات آورده شود. تا دانش آموزان به  اهمیت نقاط بندری آشنا گرددند .

با تشکر از وقتی که گذاشتید فاطمه  گل بادی  دبیر مطالعات اجتماعی       

 

:: برچسب‌ها: نقد وبررسی کتاب , مطالعات اجتماعی , پایه هشتم ,

|

امتیاز مطلب : 8

|

تعداد امتیازدهندگان : 3

|

مجموع امتیاز : 3